Double Diamond Và 4 Giai đoạn Của Quy Trình Thiết Kế Double Diamond - Capi Demy

Trong UI/UX, việc tạo ra một sản phẩm đẹp mắt thôi là chưa đủ. Điều quan trọng hơn là sản phẩm đó phải giải quyết đúng vấn đề của người dùng và mang lại trải nghiệm mượt mà, hiệu quả. 

Đây chính là lý do mô hình Double Diamond ra đời và trở thành “kim chỉ nam” quen thuộc của các nhà thiết kế. Với hai giai đoạn lớn là Problem Space (xác định vấn đề) và Solution Space (giải quyết vấn đề), Double Diamond giúp designer tiếp cận quy trình sáng tạo một cách có hệ thống, tránh việc đưa ra giải pháp vội vàng mà thiếu hiểu biết sâu sắc về nhu cầu thực tế của người dùng.

Hãy cùng Capi Demy khám phá và tìm hiểu về Double Diamond thông qua bài viết dưới đây nhé!

Mô hình Thiết kế Double Diamond là gì?

Bảng Double Diamond là một mô hình thiết kế thú vị, giúp chúng ta dễ dàng hình dung và nắm bắt quá trình thiết kế. Điểm đặc biệt khiến mô hình này trở nên phổ biến trên toàn cầu chính là sự tập trung đơn giản vào hai yếu tố cốt lõi: vấn đề và giải pháp.

Không chỉ dừng lại ở việc làm rõ quy trình, Double Diamond còn là một công cụ tuyệt vời để truyền đạt tư duy thiết kế. Nó đặc biệt hữu ích trong những lĩnh vực mới như UX design, thiết kế sản phẩm hay thiết kế dịch vụ – tất cả đều có một điểm chung: đều bắt đầu từ việc xác định vấn đề và tìm ra giải pháp phù hợp.

Một khi đã hiểu cách Double Diamond vận hành, bạn sẽ dễ dàng nhận ra đâu cũng có sự hiện diện của “vấn đề” và “giải pháp”. Và điều thú vị hơn cả, ngay cả khi bạn chưa từng nghe đến cái tên này, rất có thể bạn đã từng áp dụng nó vào công việc hoặc cuộc sống hằng ngày. Chính nhờ sự đơn giản và tính trực quan, Double Diamond đã trở thành một “ngôn ngữ chung” phản ánh chính xác cảm giác của quá trình thiết kế.

Cấu trúc của Double Diamond

Problem Space là gì?

Nguồn ảnh: The Fountain Institute

Kim cương đầu tiên trong mô hình Double Diamond được gọi là Problem Space, hay còn gọi là “kim cương Nghiên cứu”. Đây là giai đoạn mà nhà thiết kế tiến hành khám phá, tổng hợp và xác định vấn đề cốt lõi. Problem Space nhấn mạnh rằng, ngoài vai trò sáng tạo giải pháp, nhà thiết kế còn là những “người tìm vấn đề”, và điều quan trọng là phải giải quyết đúng vấn đề.

Trước khi bắt tay vào phát triển giải pháp, nhà thiết kế cần hiểu sâu sắc vấn đề mà họ muốn xử lý. Những ý tưởng đột phá không phải tự nhiên nảy ra, tự nhiên hình thành, mà là kết quả của quá trình quan sát, nghiên cứu và xây dựng tư duy một cách hệ thống về thế giới xung quanh.

Mô hình Double Diamond truyền tải thông điệp rằng việc làm việc trong Problem Space là một phần tự nhiên của quá trình sáng tạo. Trên thực tế, từ những năm 1900, các nhà thiết kế đã áp dụng tư duy này, nhưng phải đến khi Double Diamond xuất hiện, cách tiếp cận ấy mới được phổ biến rộng rãi và dễ hiểu hơn đối với cả những người không thuộc lĩnh vực thiết kế.

Đáng chú ý, Problem Space phức tạp đến mức đã hình thành nên những hướng đi nghề nghiệp riêng biệt trong ngành thiết kế, chẳng hạn như UX Research hay Strategic Design.

Solution Space là gì?

Nguồn ảnh: The Fountain Institute

Kim cương thứ hai trong mô hình Double Diamond được gọi là Solution Space – hay còn được biết đến với tên gọi “kim cương Triển khai” hoặc đơn giản là “Design”. Đây là giai đoạn hiện thực hóa, vận hành, kiểm chứng và mở rộng giải pháp. Ở Solution Space, các ý tưởng bắt đầu được “hiện hình” thông qua việc trực quan hóa, thử nghiệm, lặp lại và triển khai thực tế.

Trước khi mô hình Double Diamond được công bố rộng rãi vào năm 2005, phần lớn mọi người thường chỉ nghĩ đến thiết kế như một “kim cương duy nhất”, tức chỉ xoay quanh việc đưa ra giải pháp. Ngay cả đến hiện nay, đa số công chúng vẫn có xu hướng đồng nhất “thiết kế” với Solution Space. Tuy nhiên, sự ra đời của Double Diamond trong bối cảnh service design phát triển mạnh đã thay đổi cách nhìn nhận này, đồng thời nhấn mạnh rằng nhà thiết kế không chỉ là người làm ra sản phẩm, mà còn là người nghiên cứu và tìm hiểu vấn đề.

Nếu Problem Space nhắc nhở “Giải quyết đúng vấn đề”, thì Solution Space tập trung vào việc “Giải quyết vấn đề đúng cách”. Để làm được điều đó, nhà thiết kế cần thấu hiểu kỹ lưỡng người dùng cuối, những người trực tiếp tương tác với sản phẩm. Sự “đúng đắn” của một giải pháp thiết kế vốn mang tính chủ quan, nên Solution Space tạo điều kiện để kiểm chứng, đánh giá và điều chỉnh xem ý tưởng đưa ra có thật sự phù hợp với đối tượng mục tiêu hay không.

Solution Space cũng phức tạp không kém Problem Space, hình thành nên nhiều hướng đi nghề nghiệp riêng biệt, chẳng hạn như UI Design hay Visual Design, những lĩnh vực tập trung chuyên sâu vào việc hiện thực hóa và hoàn thiện trải nghiệm người dùng.

Tư Duy Phân Tán và Tư Duy Hội Tụ

Thiết kế luôn đòi hỏi một kiểu tư duy khác biệt so với hầu hết các hoạt động khác. Mô hình Double Diamond lý giải cách tiếp cận này thông qua hai phương thức tư duy: phân kỳ (divergent thinking) và hội tụ (convergent thinking).

Tư duy phân kỳ mang tính tự do, phi tuyến tính và thường gắn liền với sự sáng tạo. Nó cho phép nhà thiết kế khám phá nhiều góc nhìn, nhiều hướng tiếp cận khác nhau. Đây cũng chính là lý do khiến tư duy này mang lại cảm giác hứng thú, nhưng đồng thời cũng có hạn chế: dễ khiến bạn bị phân tán hoặc quá sa đà vào chi tiết.

Ngược lại, tư duy hội tụ lại tập trung và có tính tuyến tính, giúp thu hẹp các khả năng để tìm ra phương án “đúng”. Nó giúp xác định phạm vi dự án ở mức khả thi, từ đó hướng đến kết quả có thể triển khai. Tuy nhiên, nếu chỉ tập trung quá mức vào hội tụ, bạn sẽ bỏ lỡ cơ hội khám phá các giải pháp tiềm năng khác.

Thành công trong thiết kế nằm ở việc biết khi nào nên phân kỳ và khi nào nên hội tụ. Giai đoạn chuyển đổi này thường được gọi là “groan zone” – một khái niệm của Sam Kaner trong mô hình Diamond Participation. Đây là lúc việc loại bỏ ý tưởng trở nên khó khăn, nhưng đồng thời cũng là bước cần thiết để dự án tiến về phía trước.

Khi làm việc với nhiều bên liên quan, kỹ năng điều phối (facilitation) đóng vai trò quan trọng để đưa nhóm vượt qua vùng “groan zone”. Các kỹ thuật như timeboxing (giới hạn thời gian) hay bỏ phiếu lựa chọn ý tưởng giúp tạo cấu trúc, tăng tính hợp tác và đưa dự án tiến triển đúng hướng.

Hai cách tư duy này tạo thành những hình kim cương. Những hình kim cương trong Bảng Double Diamond là đỉnh cao sáng tạo thực sự của mô hình này.

Quy trình Thiết kế Double Diamond

Quy trình thiết kế Double Diamond là một phương pháp được sử dụng rộng rãi để xác định một vấn đề và phát triển một giải pháp. Framework này dựa trên kết quả nhằm khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới, đồng thời tập trung vào vấn đề cốt lõi và tác động của nó đến người dùng cuối (end-users).

Bốn giai đoạn của quy trình thiết kế Double Diamond:

1. Khám phá (Discover)
2. Xác định (Define)
3. Phát triển (Develop)
4. Thực hiện (Deliver)

Hình kim cương đầu tiên - Khám phá và Xác định vấn đề

Hình kim cương đầu tiên xoay quanh nghiên cứu và khám phá kinh nghiệm người dùng, thường được gọi là "problem space" - tương tự các giai đoạn đồng cảm và xác định trong quy trình design thinking.

Các nhà thiết kế bắt đầu bằng việc nghiên cứu vấn đề và nhu cầu của người dùng. Giai đoạn này có thể bao gồm xem xét dữ liệu phân tích (reviewing analytics) và tư liệu trải nghiệm người dùng (UX artifacts), phỏng vấn người dùng cuối, tiến hành service safari và các phương pháp nghiên cứu giai đoạn khác.

Trong giai đoạn hai, các nhà thiết kế sử dụng kết quả nghiên cứu trong giai đoạn khám phá để xác định vấn đề và cách nó ảnh hưởng đến người dùng. Nhóm thiết kế có thể lặp lại giai đoạn một và hai cho đến khi họ đạt được vấn đề cốt lõi. Một số tư liệu trải nghiệm người dùng mà nhà thiết kế có thể tạo ra bao gồm:

• User personas
• Bản đồ hành trình khách hàng (Customer journey map)
• A problem statement
• Bản đồ đồng cảm (Empathy map)

Hình kim cương thứ hai - Phát triển và Thực hiện giải pháp

Hình kim cương thứ hai liên quan đến việc tạo ý tưởng, tạo prototype và testing để tìm ra một giải pháp phù hợp.

Giai đoạn phát triển là một giai đoạn bận rộn trong framework Double Diamond, trong đó nhóm sử dụng các công cụ và phương pháp khác nhau, bao gồm:

• Workshop và brainstorming
• Low-fidelity design: bản phác thảo, wireframe, prototype giấy
• Hợp tác chức năng chéo

Giai đoạn phát triển là quá trình có thể lặp lại của việc tạo ý tưởng, tạo prototype và thử nghiệm nhiều ý tưởng cho đến khi nhà thiết kế xác định một giải pháp duy nhất có tiềm năng nhất để:

• Giải quyết vấn đề
• Phù hợp với nhu cầu của người dùng
• Đáp ứng ngân sách và ràng buộc kỹ thuật

Trong một số trường hợp, nhà thiết kế chọn một giải pháp duy nhất hoặc chọn hai hoặc ba ý tưởng tốt nhất của họ để tạo prototype và thử nghiệm với độ chính xác cao trong giai đoạn thực hiện.

Sau khi nhà thiết kế tìm ra một giải pháp duy nhất, họ tiến hành thử nghiệm tiếp để hoàn thiện prototype cuối cùng. Trong quá trình thử nghiệm này, nhà thiết kế tập trung vào khả năng sử dụng và trải nghiệm người dùng để đảm bảo kết quả cuối cùng đáp ứng yêu cầu thiết kế và các bên liên quan.

Khi việc tạo prototype và thử nghiệm hoàn tất, nhóm thiết kế chuẩn bị cho việc chuyển giao thiết kế, bao gồm tài liệu, chú thích, tài sản và các hướng dẫn khác mà các engineers sẽ sử dụng để phát triển sản phẩm cuối cùng để phát hành.

Cuối cùng, nhóm thiết kế phải tiến hành kiểm tra UX và đảm bảo chất lượng để đảm bảo rằng phiên bản cuối cùng đáp ứng yêu cầu dự án, mục tiêu kinh doanh và nhu cầu người dùng.

Ứng dụng của Double Diamond

Mô hình Double Diamond gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của Service Design từ đầu những năm 2000. Thật khó để tìm thấy một định nghĩa về Service Design mà không nhắc đến hai hình kim cương quen thuộc này.

Cùng thời điểm đó, UX Design cũng vươn lên mạnh mẽ, và Double Diamond nhanh chóng trở thành quy trình chuẩn mực cho các nhà thiết kế trải nghiệm người dùng. Không ít lần bạn sẽ bắt gặp hình ảnh Double Diamond xuất hiện trong những bài chia sẻ quy trình làm việc của UX Designer hay Product Designer.

Trong những năm gần đây, Product Manager cũng bắt đầu áp dụng Double Diamond như một cách tiếp cận để ưu tiên việc khám phá và xác định vấn đề, thay vì chỉ tập trung tìm giải pháp. Quá trình Product Discovery vì thế càng trở nên rõ ràng hơn khi đặt trọng tâm vào nghiên cứu và tìm kiếm vấn đề cốt lõi.

Điều quan trọng là, Double Diamond không chỉ hữu ích cho các nhà thiết kế UI/UX, mà còn cho bất kỳ ai tham gia vào việc giải quyết vấn đề và đưa ra giải pháp. Hiểu thật rõ vấn đề trước khi bắt tay vào sáng tạo chính là chìa khóa để tạo ra những giải pháp hiệu quả và bền vững.

Bài viết tham khảo từ nguồn: What is the Double Diamond Design Process? - The Fountain Institute 

Nếu bạn còn có câu hỏi nào đừng ngần ngại kết nối với đội ngũ Capi Demy nhé, chúng mình luôn ở đây và làm điểm tựa vững chắc cho các bạn!

‍

Tham khảo thêm thông tin về khóa học tại: https://capidemy.vn/khoa-hoc/tat-ca-khoa-hoc/

‍

Thông tin liên hệ tư vấn:

Fanpage: CapiDemy

Email: capidemy@gmail.com

‍

Website:

Capidemy.vn

Capidemy.com

‍

Địa chỉ:

Cơ sở 1 HN: Tầng 6, số 35 Tô Vĩnh Diện, Khương Trung, Thanh Xuân, Hà Nội

Cơ sở 2 HN: Tầng 2 số 2 ngách 28, ngõ 93, Hoàng Văn Thái, Thanh Xuân, Hà Nội.

‍