1. Tính hữu dụng (Utility)
Bước đầu tiên của trải nghiệm người dùng là tính hữu dụng (Utility). Các câu hỏi cần được trả lời để sản phẩm có tính hữu dụng là:
- • Sản phẩm có hữu ích cho người dùng không? Nó có mục đích mà người dùng chấp nhận không? (Nói ngắn gọn, sản phẩm không được tìm kiếm vấn đề mà không có giải pháp, mà thay vào đó là một giải pháp cho vấn đề đã được người dùng xác định.)
- • Sản phẩm có đáp ứng nhu cầu của người dùng không? (Sản phẩm có thể giải quyết một vấn đề nhưng vẫn không có giá trị nếu nó không đáp ứng yêu cầu của người dùng trong các khía cạnh khác – như chi phí hoặc kích thước.)
Thiếu tính hữu dụng rõ ràng là không có trải nghiệm người dùng. Một người dùng tiềm năng không nhìn thấy giá trị của sản phẩm đối với họ hoặc không cảm thấy rằng sản phẩm đáp ứng nhu cầu của họ sẽ không trở thành người dùng.
2. Khả năng sử dụng (Usability)
Khả năng sử dụng (Usability) là bước tiếp theo trong trải nghiệm người dùng. Nó trả lời câu hỏi một cách tích cực:
- • Sản phẩm có dễ sử dụng và trực quan không? (Nhiều ý tưởng rất tuyệt vời đã thất bại khi được chuyển thành sản phẩm vì gặp phải rào cản này – người dùng chỉ có một lượng thời gian nhất định; nếu họ không thể sử dụng sản phẩm một cách nhanh chóng thì họ sẽ từ bỏ và chuyển sang sản phẩm khác.)
- • Người dùng có thích cách sản phẩm này trông như nào và cảm giác ra sao không?
- • Người dùng có muốn sử dụng sản phẩm này hơn các sản phẩm tương tự hay không?
Rất nhiều người đã nhầm lẫn giữa khả năng sử dụng và trải nghiệm người dùng. Giả định rằng một sản phẩm giải quyết vấn đề (tính hữu dụng) và dễ sử dụng (khả năng sử dụng) là đủ cho người dùng là một ý tưởng hợp lý – nhưng thực tế là điều này không đủ. Người dùng mong đợi nhiều hơn từ một trải nghiệm người dùng, và các sản phẩm vượt qua giai đoạn khả năng sử dụng cạnh tranh tốt nhất trên thị trường của họ. Ví dụ, iPod của Apple không phải là máy nghe nhạc MP3 đầu tiên. Nó có những ưu điểm về khả năng sử dụng so với các sản phẩm hiện có, nhưng những ưu điểm này không đủ để biến iPod thành một sản phẩm dẫn đầu thị trường có tầm ảnh hưởng toàn cầu; điều đó chỉ được thực hiện bằng cách tăng giá trị của trải nghiệm người dùng.
3. Tính hấp dẫn (Desirability)
Một số tổ chức sử dụng thuật ngữ này (bao gồm NNgroup) để chỉ tính thẩm mỹ. Microsoft thậm chí còn có một công cụ để đo lường tính hấp dẫn thẩm mỹ cho sản phẩm của họ.
Hiện tại, một số câu hỏi khi đề cập đến tính hấp dẫn như sau:
- • Liệu nó đã giải quyết đúng vấn đề? Larry Marine, một tư vấn UX và học trò hàng đầu của Don Norman, nói rằng trong 25 năm tư vấn của mình, ông hiếm khi gặp các nhóm đã giải quyết đúng vấn đề cho người dùng của họ. Tính hấp dẫn chính là vấn đề này.
Trong bất kỳ loại danh mục sản phẩm nào, có nhiều đối thủ cạnh tranh. Nếu chúng ta giả định rằng có một thị trường cho sản phẩm thì khả năng hầu hết các sản phẩm đều vượt qua các bài kiểm tra về “tính hữu dụng” và “khả năng sử dụng”.
Do đó, tính hấp dẫn của sản phẩm là yếu tố phân biệt những người dẫn đầu thị trường khỏi những người còn lại. Hãy nghĩ về Apple Watch so với chiếc đồng hồ đầu tiên của Google. Google đã tiếp cận khách hàng bằng một cách chỉ tập trung vào nhiệm vụ nhưng đã quên “sự khác biệt cảm xúc” và “tính hấp dẫn”. Jonathan Ive của Apple đã biến Apple Watch thành một thiết bị phản hồi sinh học với sức hấp dẫn cảm xúc. Ví dụ, bạn có thể vẽ một trái tim và gửi một “rung động” đến bạn bè thông qua Apple Watch.
Tính hấp dẫn yêu cầu một mức giá cao hơn trên thị trường. Ví dụ bạn hãy hãy nghĩ về giá trị của những chiếc ô tô chẳng hạn; một chiếc Kia Morning và một chiếc BMW có thể đều hữu ích và đều có thể sử dụng để di chuyển, nhưng nó có sự khác biệt đáng kể về tính hấp dẫn người dùng vậy nên mức giá chênh lệch rất lớn
Tính hấp dẫn cho phép nhà thiết kế trải nghiệm người dùng thêm “sự độc đáo” vào một sản phẩm mà nếu không muốn bị nhàm chán so với các sản phẩm tương tự về tính hữu dụng và khả năng sử dụng.
Tính hấp dẫn đem lại cho người dùng những gì họ thực sự muốn cũng như cần. Don Norman đã nổi tiếng nói: “khả năng sử dụng là phần dễ dàng, điều thực sự quan trọng là tính hấp dẫn”.
4. Trải nghiệm thương hiệu (Brand Experience)
Trải nghiệm thương hiệu chủ yếu nằm ngoài tầm kiểm soát của UX Designer. Tuy nhiên, trải nghiệm thương hiệu liên quan mật thiết đến tính hấp dẫn của sản phẩm. Có thể nói rằng nó không hoàn toàn tách biệt với tính hấp dẫn. Trải nghiệm thương hiệu trả lời cho câu hỏi:
- • Người dùng có cảm thấy tốt về sản phẩm mà công ty/thương hiệu tạo ra nó không?
Điều này có thể giải thích tại sao Microsoft gặp khó khăn trong việc xâm nhập thị trường phần cứng, một lĩnh vực mà Apple đang vượt trội. Windows có thể là hệ điều hành chiếm ưu thế trên máy tính để bàn, nhưng sẽ khó khăn để nói rằng người dùng Windows cảm thấy tốt về hệ điều hành. Trong khi đó người dùng Apple lại cảm thấy rất hài lòng khi chia sẻ về hệ điều hành của các thiết bị của họ.
Thương hiệu Apple tăng cường tính hấp dẫn của các sản phẩm vật lý của họ – công ty đã có một danh tiếng tốt về những thiết kế ngoại hình sản phẩm hoàn hảo (có nhiều lập luận cho rằng danh tiếng này không hoàn toàn xứng đáng nhưng danh tiếng vẫn tồn tại sâu trong lòng nhiều khách hàng).
Xét đến ngữ cảnh sử dụng là rất quan trọng khi đánh giá tính sử dụng (Usability) và tính hấp dẫn (Desirability) trong lĩnh vực thiết kế UX. Sự khác biệt chính giữa hai khía cạnh này là tính sử dụng là một yêu cầu tối thiểu – sẽ không có trải nghiệm người dùng nếu không có tính sử dụng. Tính hấp dẫn biến đổi một sản phẩm từ “có thể sử dụng” thành một cái gì đó mà người dùng “cần và mong muốn”, do đó người dùng sẽ dễ dàng tiếp nhận và sử dụng sản phẩm hơn.
Nguồn tham khảo: interaction-design.org
Nếu bạn đang quan tâm đến Tầm quan trọng của Usability và Desirability trong Mobile UX và muốn tìm hiểu thêm về các kỹ năng và kiến thức cần thiết. Hãy theo dõi Capi News và Fanpage của Capi Demy để cập nhật những tin tức, kiến thức và xu hướng trong ngành UI/UX bạn nhé!
Các bạn có thể tham khảo khóa học UX Design tại Capi Demy nhé!
Liên hệ tư vấn theo:
Website:
Hotline: 0869 865 379
Email: capidemy@gmail.com
Địa chỉ:
Cơ sở HN: Tầng 6, số 35 Tô Vĩnh Diện, phường Khương Trung, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
Cơ sở HCM: Số 14, đường số 3, phường 26, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh.
